Na parapecie stoi od dawna – i ani drgnie – zygokaktus. I nagle coś w nim drgnęło właśnie. Patrzę, przyglądam się, a on zaczyna wypuszczać jakby kwiaty. Nie, nie jakby, po prostu kwiaty. I przedwczoraj dwa największe pączki rozwinęły się i przepięknie zakwitły.
Zygo kaktus to inaczej kaktus bożonarodzeniowy albo grudnik. To dlatego, że kwitnie w grudniu, w okolicach Bożego Narodzenia. A tu ciach, maj, wiosna i kwitnie grudnik.
I skojarzyło mi się to dziwne botanicznie wydarzenie z moim wierszem o grudniu. To fragment jednego z takich obrazków poetyckich, które piszę teraz, obrazków, które nazwałam (nazwa robocza) Trójwiersze 🙂 I ten fragment jest taki:
W grudniu niepodobnym do grudnia na skrawku trawnika za blokiem kwitną stokrotki.
A z tym zygokaktusem wymyśliło mi się zdanie takie:
W maju niepodobnym do grudnia z niewiadomych przyczyn kwitnie malinowo bożonarodzeniowy grudnik.
Te dziwne botanicznie wydarzenia są w sumie smutne, no nie, bo to przez zaburzoną ekologię i używanie nieodpowiedzialne przez ludzi natury, świat wariuje. To niezbyt mądrościowe i naukowe stwierdzenie, ale wiecie o co chodzi…
Oto recenzja tomu poezji Ireny Słomińskiej „Wiersze ostatnie”, napisana przez Kingę Młynarską. Obie są piękne – i poezja, i recenzja 🙂
Czytajcie i podziwiajcie – i wiersze, i ich opisanie 🙂
„Wiersze ostatnie” – Irena Słomińska
„Wiersze ostatnie” Irena Słomińska poświęciła swoim Rodzicom. To niezwykle przejmująca kronika ich życia, ale przede wszystkim – pamiętnik miłości córki do matki i ojca, zapis ich relacji oraz poruszającej więzi.
Pierwsza część to „Pożegnanie z Matką”. Autorka szkicuje tu portret Wiery z Kuźmiuków Pachwicewicz. I już od pierwszych słów zapadamy się w tę poezję, w te niesamowite obrazy i znaczenia.
Te wiersze dotykają tak mocno, bo wyczuwamy w nich szczere emocje. Rodzice nie są pomnikami z brązu, lecz ludźmi z krwi i kości. Żeński podmiot opisuje czasem dość trudne sytuacje, ciche (acz obecne) napięcie w ich stosunkach, czasem nawet ból. Kobieta czuje się winna („raniłam wiele razy”), choć nie tłumaczy swoich zaniechań. Żal jest tym większy, gdy uświadamia sobie, jak wiele można było zrobić. I że nawet drobne gesty mogły okazać się wielkimi czynami („tak bałam się ciebie dotknąć”).
Wspomina Wierę przede wszystkim jako matkę, co oczywiste. Ale kreśli też portret pani Pachwicewicz – nauczycielki. Przy czym i tu Słomińska nie jest jednoznaczna. Bo pisze tak, że tę liryczną postać możemy traktować także jako byt symboliczny, pewną figurę w systemie świata. W „Nauczycielce” ujawnia się też kolejna ważna cecha tej poezji – łączenie perspektywy mikro z – makro. Mamy zatem niby utwór o kimś konkretnym, a jednak uniwersalny. Ale dostajemy również opowieść o pewnym wycinku czasu, o trendach i tradycjach opisanego momentu (dziejowego):
przekraczasz próg szkoły
(…)
z węzełkiem przaśnej chłopskiej
tradycji
z bagażem oficjalnej prawdy
wykorzystującej marzenie
i z człowieczeństwem czułym jak
kamerton
tak dojrzewały
nasze matki
(„. Nauczycielka” – fragm.).
Dzieci nie tylko podziwiają rodziców, ale przede wszystkim czerpią z ich nauki, zbierają pamiątki. Podmiot Słomińskiej także został hojnie obdarowany, nie tylko tą wyjątkową wrażliwością w patrzeniu i odbieraniu świata. Matka zostawiła także m.in. „słowo / przebaczam / na życie”.
Podmiot nieustannie szuka rodziców w swoich wspomnieniach, w zapamiętanych sylwetkach. Analizuje więc i usiłuje zrozumieć swoją „złożoną matkę”, jest wdzięczna na pewne stałe w ich relacji, ale ciągle powraca też jakaś niezaspokojona potrzeba, na wierzch wychodzą deficyty z dzieciństwa.
Matka to „Królowa Śniegu” i – jak może się wydawać – przeciwieństwo ojca, o którym podmiot pisze tak czule:
nie miałeś nazwy
zagubiony w szeregu
przypadkowych znaczeń
splatałeś z nich celowość
(„***za mało było ciebie zbyt łagodnie” – fragm.).
To przejmujące wiwisekcje. Można pomyśleć, że podmiot chce pogodzić się ze stratą bliskich, ale przede wszystkim wyciszyć rozmaite emocje, jakie z nimi wiąże. Jakby poszukiwała w tym wewnętrznej harmonii. Ale żeby wytłumić wszelkie ambiwalencję, trzeba zrozumieć, wrócić do źródeł. Zatem podmiot „studiując” matkę i ojca, bada własną tożsamość, zmaga się ze swoimi uczuciami. A w jej wnętrzu kłębi się naprawdę wiele („przecież mnie nie oddzielisz od czującej tkanki”).
„Wiersze ostatnie”, co naturalne, posiadają również elementy swoistego dziennika żałoby. Podmiot nie szczędzi bolesnych szczegółów, w naturalistycznych opisach oddaje zmaganie się ze śmiercią bliskich, z martwym ciałem i biologicznym aspektem umierania:
opuszczałam powieki na oczy umarłych
i ręka mi nie drżała
ciało było lepkie cuchnęło jak psujący się ząb
(„***tak umierałam przez kilka kolejnych nocy” – fragm.).
Ale to też rozmyślania o śmierci w ogóle, także o własnej. Bo przecież to nieuniknione. I kobieta, która z umieraniem stykała się już w bardzo bliskiej przestrzeni, ma tego pełną świadomość. I nie tylko o odchodzeniu ludzi mówi, ale o kwestiach przemijania różnych elementów przyrody oraz rzeczy, jak np. domu rodzinnego czy „przedmiotów / już na krawędzi ich czasu”.
„Wiersze ostatnie” to liryczne wizerunki poszczególnych osób i konkretnych relacji. A jednak Irena Słomińska nadaje im tez pewien uniwersalny sznyt. W obrazie swojej matki odmalowuje portret kobiety i kobiecości w ujęciu szerokim, jak np.:
jest taka dotykalna miękkość
kobiety
i jak struna w nią wpisana
siła
(„1” – fragm.).
Poetka tworzy też rozczulające definicje, jak choćby:
pytasz czy istnieje
dotykalne dobro
tak
matka
(„***wietrznico” – fragm.).
I wreszcie spomiędzy słów o rodzicach, bliskich (którym autorka poświęca wiersze), o Polsce i dzisiejszych tendencjach („nie umiemy być sobą. chwytamy się form”), wyłania się też autoportret podmiotu. W swoich niemal pamiętnikarskich wyznaniach kobieta notuje m.in. „wciąż jestem / tamtą małą dziewczynką”. Wspomina ówczesną rzeczywistość i bazując na własnych doświadczeniach uczy się „czytać” świat. Podmiot chętnie nurza się w pamięci („najbardziej pewne ciebie oparcie”), jak sama podejrzewa jest „uwikłana jak pająk / w tamtą zamierzchłą sieć”.
Najbardziej doskwiera jej to uparte przemijanie. To przecież czas jest sekundantem w jej życiowym pojedynku,
zestarzało się
ciało
zblakły perspektywy
tylko duchowość
śpiewa
(„***mgiełka otacza” – fragm.)
i jeszcze cudowne:
Srebrzy się światło księżyca we włosach
i nie wiesz, kiedy pochwyciły srebro.
Kruszec wieku osiadł na skroni, mieni się
barwą minionych chwil
(„odliczanie” – fragm.).
„Tak chciałabym znów zakląć codzienność” – wyznaje podmiot. Tę codzienność, która jest coraz trudniejsza. Bo zdarzają się już częściej dni, kiedy „ogarnia słabość”, „przesila się siła i ból, i bezsiła”. Niekiedy pojawiają się takie drobne zwierzenia szeptem (tak je odbieram), opowiadające o zmaganiach kobiety z własnym cyklem przeobrażeń, rozumianym bardzo szeroko, także metaforycznie, jak np. w „Literach”:
Już nie mogę odczytać tego, co przedtem sobie
zapisałam. Rozsypały się litery. Każda, osobna
istnieje i nie istnieje.
(…)
Kiedy straciłam osobność, straciłam więź.
Kiedy straciłam nienawiść, straciłam też miłość.
I siebie.
Literę.
Pośród czułych rozmyślań o świecie podmiot przywołuje wartości, które są jej najbliższe. Wiemy już, że to rodzina, pamięć („odbicie, które cyzeluje obraz”), obcowanie z naturą, rozwój duchowy, kontakt ze sztuką i kulturą. Jednak najczęściej bodaj kobieta wspomina o miłości, najczęściej w bardzo delikatnych słowach i obrazach, czasem zaś w odwoływaniu się do kulturowych symboli lub też życia codziennego. Bardzo często miłość łączy się w tych lirykach z tkliwością.
Część „Morze Spokojne” to podróż w głąb oceanu… słów! Podmiot ukazuje tu swoje poetyckie oblicze. Kobieta nie tylko tworzy, ale i jest zanurzona w świat literatury, sztuki itp. W tych wierszach najpełniej widać jej fascynacje. Subtelnie wspomina też o własnej duchowości, o Bogu, którego obecność czujemy w mieniącym się blasku istnienia. Choć sprawa wiary jest tu naprawdę ciekawych zagadnieniem – z pewnością podmiot jest istotą otwartą i wiele rozumiejącą, prawdopodobnie dlatego też niekiedy mierzy się z wątpliwościami i stale poszukuje (m.in. podnosząc temat Świętej Inkwizycji).
Przepiękna jest poezja Ireny Słomińskiej. Tu ta zwyczajna prozaiczność bycia wyziera z codziennych gestów czy sytuacji i obrasta w wielkie życiowe doświadczenie dzięki emocjom oraz rozmyślaniom podmiotu. Być może kobieta potrzebowała tych lat, by pełna nowej wiedzy oraz – przede wszystkim – dystansu móc spojrzeć na swoje dziecięce, dorastające i dojrzałe ja, na postawę rodziców, bliskich. Wydaje się, że dopiero teraz czerpie naukę o sobie, o człowieku i świecie z tych minionych zdarzeń. A może zawsze ją w sobie nosiła, ale my znamy jej tylko obecne, liryczne wcielenie?
Nie sposób nie wspomnieć też o jeszcze jednej, cichej bohaterce tomu – o przyrodzie. Ona jest tu wszechobecna. Bywa świadkiem życia oraz odchodzenia, traum, rozterek, ale i radości, powrotów. Chciałoby się powiedzieć nawet, że natura stoi zawsze na straży, m.in. pamięci. To w niej też przegląda się kobiecy podmiot Słomińskiej. Szuka wskazówek, ale i gotowych odpowiedzi. Żyje w zgodzie z rytmem przyrody, cyklem narodzin i zamierania, nieustannie wypatrując wiosny. A przecież zawsze dostajemy jakąś lekcję, choćby i zimą – ona wszak „mówi o wieczności”. Świat flory jest także swoistym pośrednikiem między tym, co wyrażalne (szukające wyrazu) a odwieczną tajemnicą.
W przyrodnicze metafory podmiot ubiera własne uczucia, obawy, wizje czy niepewności, szuka paralel, to znów posiłkuje się porównaniami:
„Chorągiewka”
Zamieć. Zimowa burza mojej przeszłości.
Taniec dni, kalendarzy śniegu w wichrze.
I ukryty pod stopami lód. Ślizgawica –
czasy, niestabilne jak ja. A jednak stawałam się,
lot śnieżycy, dezorientujący i odkrywczy.
Zima. Pogubiła już zamiecie jak przecinki
w zdaniu. I wypowiedź stała się monotonna.
Zabrakło oddechu. Mnie, w której stała się
żywiołem zima.
I teraz wywołuję znowu w pamięci jej ducha.
Zamieć. Mego ducha, który spokorniał.
Chorągiewka na wietrze.
Natura przeplata się tu z jeszcze jedną niezwykła kategorią – z magią! Och, wyczuwamy jej liryczne drżenie m.in. w „Przeczuciu” (klik), jednym z najpiękniejszych wierszy tomu, opisującym „doznanie lasu”. Te drobinki magicznego pyłu odnajdujemy tak naprawdę w niemal wszystkich tekstach zbioru. Bo Irena Słomińska ujmuje swoim wnikliwym spojrzeniem i niebywałą umiejętnością poetyckiego opisu. Uczy nas uważności na język, na „nieskończoność / możliwości słowa”.
Ach, słowa, słowa, słowa! W „Wierszach ostatnich” to bardzo ważny lejtmotyw. Cudownie autorka czuje słowo!
Jestem bardzo poruszona tą liryką – jest ze wszech miar czuła, choć pozbawiona naiwności i tej irytującej ckliwości. Gdzie trzeba – bywa dosadna, nawet z naturalistycznymi akcentami. To ważne, że Irena Słomińska uposażyła swój podmiot w tę naturalność, w cały wachlarz emocji i różnorodnych doświadczeń. Pozwoliła kobiecie z wierszy mówić o wszystkim, nie selekcjonując doznań, nie dzieląc na te poetyckie i te, które liryce notować „nie przystoi”. Dzięki temu „Wiersze ostatnie” są przejmująco bliskie czytelnikowi, intymne. Do czytania i przeżywania!
Poezja, który „zmusza, by myśleć i czuć. Uczy jak być / Jak odnaleźć się w sobie i świecie”. I w słowach…
Listeczek malutki jak paznokieć przyklejony po deszczu do szyby. Bezmiar, kwintesencja bezradności. Zima przeciągnęła przez kościół. Zamilkły świece, zmrożone organy, zmatowiały witraże. Kwietny gaj daje się dotknąć dopiero za z cegły murem twojej twarzy.
Znak Ptaki mojej samotności czekają na znak, by odlecieć. Ale ich już dawno nie ma w moich pieśniach. Balkon, na którym uschnięte pelargonie spoczywają w podłużnych sarkofagach doniczek. Milczy. Wiosna ma nagle sto szalonych pomysłów. To wariatka.
Amfora Po zmierzchu ulicami miasta przechadzają się anioły, wygładzają zmarszczki niepokojom i snom. Śpiew ptaków na brzegu nocy otwiera amfory ze światłem nadchodzącego dnia. Fraza z wysokiej ambony upadła między nasze spojrzenia.
Book Tour to podróż książki, to wędrówka książki. Nie powiem: tournée, bo dziwnie by to zabrzmiało, ale w zasadzie tak właśnie jest – tournée to przecież trasa koncertowa, seria koncertów danego artysty lub zespołu muzycznego, które odbywają się kolejno w różnych miastach. W przypadku Book Tour w miejsce zespołu wstawiamy książkę i to ona właśnie rusza w trasę po różnych miastach.
W taką właśnie wędrówkę wybiera się moja książka „Ja, Śmierć” i bardzo się cieszę, że podczas tej podróży trafi do rąk pasjonatów czy pasjonatek czytelnictwa, którzy w dodatku dzielą się swoimi wrażeniami z lektury i na forum grupy, skupionej wokół literackiego portalu „Czytam Dla Przyjemności”, jak dla szerszej rzeszy miłośników czytania, bo na stronie „Lubimy Czytać”, który określa się tak: „Jesteśmy społecznością, która kocha książki.”
A na Czytam Dla Przyjemności można obejrzeć wiele takich Book Tour-ów, organizatorki robią wspaniałe podsumowania takich podróży, myślę więc, że i książka (a tym samym i jej autor), i uczestniczki tej czytelniczej zabawy mają przy tej okazji wiele radości.
Na stronie znajdziemy taki opis: Book tour to wędrująca książka. Ogłaszamy nabór na chętnych czytelników, tworzymy listę i książka rusza w trasę. To tani sposób na czytanie, ale i możliwość napisania do swojego ulubionego autora oraz poznanie wielu nowych ludzi, których łączy pasja czytelnicza.
Są pewne zasady przy tej książkowej podróży, jest regulamin, który określa, co robić, aby podróż przeszła szczęśliwie, a książka wróciła „cała i zdrowa” do domu. 🙂 Żeby potem można było zrobić taki finał, w którym pokazane są miasta, w których książka gościła, ile przejechała kilometrów, ile dni była w trasie, jakie wywołała emocje, jakie fragmenty najbardziej się podobały oraz żeby zaprezentować jej „sesję zdjęciową” z nią w roli głównej w różnych anturażach!
Jeżeli ktoś chciałby wziąć udział w takiej podróży czytelniczej, to zapraszam, w imieniu swoim i w imieniu serwisu Czytam Dla Przyjemności. Tutaj można obejrzeć pełny wachlarz działań czytelniczych portalu: https://czytamdlaprzyjemnosci.pl/booktour-czytam-dla-przyjemnosci/
Zapisać się można na jego koncie facebookowym 🙂
Oto zaproszenie do Book Tour z moją książką 🙂
A tu kilka zasad, które obowiązują przy udziale w podróży książki:
Niezapominajki to są kwiatki z bajki! Rosną nad potoczkiem, patrzą rybim oczkiem.
Gdy się płynie łódką, Śmieją się cichutko I szepcą mi skromnie: „Nie zapomnij o mnie”.
Chyba każdy z nas pamięta z dzieciństwa wierszyk o niezapominajkach Marii Konopnickiej. Ale chyba nie każdy wie, że grecka nazwa tych uroczych kwiatów (określanych przez część osób także jako niezabudki) oznacza ni mniej, ni więcej, tylko „mysie uszko”
Rzeczywiście, można by się nad nazwą niezapominajek i jej pochodzeniem zastanowić. Myślę, że do końca nie da się tego wyjaśnić. A tłumaczenia są dość niejasne, wręcz tajemnicze. Bo już choćby grecka nazwa tych kwiatuszków nijak się ma do naszej nazwy. Otóż grecka nazwa kwiatów, którą czerpiemy z Pliniusza, autora „Historii naturalnej”, wielkiego dzieła z wielu dziedzin, m.in. i botaniki, oznacza właśnie mysie uszy! [Myosotis L. – dosłownie „mysie uszko” z greckiego mys – mysz (w dopełniaczu myos) i us – ucho (w dopełniaczu otos)].
W naszym języku niezapominajki nazywa się też niezabudkami lub żabimi oczkami. Nie mam pojęcia, dlaczego żabie oczka(o tym później), natomiast jeśli chodzi o nazwę niezabudki, to myślę, że jest to klasyczny rusycyzm. W językach rosyjskim, białoruskim i ukraińskim kwiaty te nazywają się właśnie niezabudki незабудки, co może pochodzić od zwrotu не забудь, czyli nie zapomnij, i od tego tłumaczenia może też pochodzić polska nazwa niezapominajki.
Ale w języku niemieckim, starofrancuskim czy staroangielskim nazwa tego kwiatka też oznacza nie-zapomnij-mnie, a tu już chyba o rusycyzmie raczej nie możemy mówić.
Więc pozostaje nam średniowieczna legenda, która ma prawo wędrować po całej Europie, wedle której rycerz pewien wręczał ukochanej białogłowie bukiecik tych kwiatów, lecz nieszczęśliwie jakoś potknął się i wpadł do rzeki w ciężkiej zbroi. Utonął, naturalnie. Jednak tonąc krzyknął do dziewczyny: nie zapomnij mnie! – stąd kwiaty, które trzymała w ręku, nazwała niezapominajkami. I tak to już do naszych czasów zostało.
A dlaczego… patrzą żabim oczkiem?… O niezapominajce jako żabim oczku przeczytamy nieco na stronie NCK, czyli Narodowego Centrum Kultury, w dziale ciekawostki językowe. I tam przeczytamy tak:
Dlaczego NIEZAPOMINAJKI, czyli kwiatki z bajki, patrzą żabim oczkiem? Otóż ŻABIE OCZKA to dawna, staropolska nazwa tej uroczej wiosennej roślinki. Co niebieskie kwiatuszki mają wspólnego z żabimi oczami, tego już się pewnie nie dowiemy, a o tym, że skojarzenia mogą być doprawdy nieprzewidywalne, świadczyć może zaczerpnięta z Pliniusza starożytna grecka nazwa niezapominajek myos-ōta, czyli mysie uszy. NIEZAPOMINAJKI (we wschodnich regionach Polski nazywane NIEZABUDKI – to jest chyba właśnie klasyczny rusycyzm – Я не забуду („ja nie zabudu” – ja nie zapomnę), o czym pisałam chwilę wcześniej) najwidoczniej nie tylko dla Słowian miały magiczną moc przypominania o ofiarodawcy, skoro w innych językach ich nazwa ma podobną budowę. Notowanej w XVI w. polskiej nazwie niezapominajek NIE-ZAPOMINAJ-MIĘ odpowiadały: niemiecka vergiss-mein-nicht, starofrancuska ne-m’ouble-mie, staroangielska forget-me-not, a nawet duńska forg-lem-mi-gei.
A na koniec jeszcze ciekawostka. Otóż od 2002 roku, zawsze 15 maja, obchodzimy święto, które swoją nazwę zawdzięcza właśnie tym kwiatom. Obchody Dnia Niezapominajki zapoczątkował redaktor Programu I Polskiego Radia Andrzej Zalewski, pomysłodawca i autor audycji „Ekoradio”. Teraz przyroda przyśpiesza z wiosną i wiele roślin zaczyna kwitnąć wcześniej niż kiedyś. Wczoraj się dowiedziałam, że już kwitną rzepaki, i jest chyba zdecydowanie za wcześnie…
PS. Ten wpis, tę opowieść o niezapominajkach dedykuję mojej wspaniałej, czuwającej nade mną, niezapominajce, Kindze! 🙂 🙂
Święta minęły, a ja sobie pozwalam na ich jakby przedłużenie, a przy okazji na powtórkę. Przypomniałam sobie o wierszu moim bardzo starym, porządnie dawnym, bo zamieściłam go już tutaj 6 lat temu! w 2018 roku! Spory kawał czasu! Lubię ten wiersz, choć jest już nieźle „ograny”. Dlatego go przypominam. Może ktoś przeczyta go po raz pierwszy i mu się spodoba, i go wzruszy, zastanowi… A może ktoś przeczyta po raz drugi i też mu się spodoba, i też wzruszy, i też zastanowi…
Wiosennie i niedzielnie pozdrawiam Was, którzy czytacie te słowa! 🙂 🙂
Pomyślałam sobie o pewnym starym moim wierszu. Ten wiersz czytałam już wiele razy, przy różnych okazjach i w różnych okolicznościach, i w różnych porach roku, i przy różnych świętach – czasem nawet w okolicach Świąt Bożego Narodzenia… Bo treść czy przesłanie ma uniwersalne. Ale przecież to właśnie obecne dni są najlepszą, najdoskonalszą porą na jego przypomnienie! A zatem wierszowane życzenia w „Modlitwie wielkanocnej”.
Modlitwa wielkanocna
Baranku Boży który z lukru jesteś i słodkiego ciasta któryś ozdobiony gałązką palmową z kropli czekolady który stoisz w chwale sztandaru z płatka marcepanu miej mnie w swojej opiece
który gładzisz grzechy świata nie zapomnij i o moich grzechach wybacz mi tych kilka drobnych kłamstw kilka przekleństw i nieżyczliwych myśli
spraw by duma moja nie stała się pychą a sprawiedliwość wywyższaniem by pojednanie nie przemieniało się w pokorę a mądrość – w zarozumiałość
błogosław moje plany i marzenia niech moi przyjaciele cieszą się moimi sukcesami a wrogowie niechaj żałują że nie są moimi przyjaciółmi spraw bym nie straciła pracy a moja praca niech przynosi mi radość i możliwość opłacenia wszystkich rachunków spraw by w chorobie działał antybiotyk i bym po utracie ukochanej osoby szybko wróciła do siebie
Baranku Boży który stoisz na moim wielkanocnym stole spraw bym nie zapomniała o modlitwie
spraw by moja modlitwa trafiła do Twojego serca
To właśnie takie baranki stoją na naszych wielkanocnych świątecznych stołach, jak ten na zdjęciu. Jego autorka jestKarioka, która na stronę Przyślij przepis, przysłała przepis na wielkanocnego „cynamonowego baranka”.
Książki, które opowiadają o książkach są wspaniałe. Ich czytanie jest podwójną przyjemnością. Jedną z takich książek jest „Miasto Śniących Książek” Niemieckiego pisarza Waltera Moersa.
Książka jest opowieścią młodego pisarza Hildegunsta z Twierdzy Smoków o jego niebezpiecznej wyprawie. Autor, Walter Moers utrzymuje, że jest jedynie jej skromnym tłumaczem, który dokonał przekładu z języka camońskiego na niemiecki… Otóż młody, bo zaledwie 77-letni, smok, spełniając ostatnie życzenie swojego wychowawcy i nauczyciela, udaje się na poszukiwanie tajemniczego poety, który zdaniem jego mentora ma być jednym z największych wirtuozów sztuki pisania. Ślady prowadzą Hildegunsta do Księgogrodu, miasta, w którym książki są dla mieszkańców wszystkim, sensem życia i źródłem dochodu, niektóre jednak mogą także sprowadzić śmierć…
Opowieść o tym, jak Hildegunst Rzeźbiarz Mitów odkrywa największą tajemnicę sztuki pisania, jest błyskotliwą i zręcznie skonstruowaną powieścią przygodową i fantastyczną. Jest również hołdem złożonym literaturze – poprzez treść, formę i styl.
Ten opis pochodzi z Wydawnictwa Dolnośląskiego, które powieść wydało. Ale jest to tylko jedno spojrzenie na tę opowieść, bo według opisów różnych czytelników – jest ona na tyle bogata, że każdy przedstawiłby inny temat jako przodujący.
Może przeczytam kiedyś tę książkę, jest przecież na liście rzeczy wartych przeżycia.
To są, moim skromnym zdaniem, sposoby dla każdego, niezależnie od wyznania, światopoglądu i koneksji 🙂 Albowiem każdy z nas jest poddany tym samym emocjom i potrzebom, więc popatrzmy sobie na siebie okiem łaskawym i spróbujmy te 5 dobrych rad zastosować dla samych siebie. Hmmm, może nawet nie czekając na chwilę, kiedy smutek nas dopadnie, ale tak po prostu, bez przyczyny, dla samej radości efektu tych kilku zabiegów, na zasadzie (której staram się hołdować ostatnimi czasy, choć oczywiście z różnym skutkiem, jako że nie od razu Kraków zbudowano!) „zrób sobie prezent”.
Pamiętajmy: zrób sobie prezent! (mówię to oczywiście do siebie też, jeśli nie przede wszystkim do siebie!)
A teraz przed nami kawałek Opus Dei:
Ks. Carlo De Marchi, Wikariusz Opus Dei dla Środkowo-Południowych Włoch napisał z okazji Convegno Ecclesiale Nazionale (Narodowa Konwencja Kościelna) we Florencji artykuł o pięciu lekarstwach na smutek, które są zaskakująco skuteczne i oparte na myśli św. Tomasza z Akwinu.
Każdy z nas doświadcza czasami dni smutnych. Dni, w których nie można przezwyciężyć pewnej ociężałości wewnętrznej, osłabiającej ducha i utrudniającej relacje z ludźmi. Czy istnieje jakiś trik, aby przezwyciężyć zły humor i odzyskać uśmiech? Św. Tomasz z Akwinu proponuje nam 5 sposób o zaskakującej skuteczności.
1. Pierwszy środek to pozwolić sobie na przyjemność.
Czyżby słynny teolog, żyjący niemal siedem wieków temu, przewidział teorię – tak dziś popularną – że czekolada jest antydepresantem? Być może wyda się to pomysłem materialistycznym, ale dla wielu to oczywiste, że dzień pełen gorzkich porażek najlepiej zakończyć dobrym piwem.
Trudno byłoby udowodnić, sprzeczność tej rady z Ewangelią: sam Chrystus uczestniczył z ochotą w bankietach, przyjęciach i świętach; tak przed, jak i po Zmartwychwstaniu korzystał z pięknych stron życia. Nawet jeden z Psalmów przyznaje, że wino rozwesela serce człowieka (choć trzeba też podkreślić, że Biblia jednoznacznie potępia pijaństwo).
2. Drugim remedium jest płacz.
Czasami przygnębienie trwa dłużej, jeśli nie potrafimy dać emocjom ujścia. Wydaje się wówczas, że nagromadzona gorycz uniemożliwia nam wykonanie nawet najmniejszego zadania.
Płacz jest językiem, sposobem wyrażenia i pozbycia się ucisku smutku, który czasami wręcz dusi. Także Chrystus płakał. Papież Franciszek mówi, że „pewne okoliczności można zobaczyć jedynie oczami, które zostały obmyte łzami. Sugeruje, aby każdy zadał sobie pytanie: czy nauczyłem się płakać?” Święci, którzy cieszyli się specjalną przyjaźnią Chrystusa, także bywali smutni. Dlatego, warto poznać polecane przez nich sposoby na odzyskania radości właściwej chrześcijanom.
3. Trzecim sposobem jest współczucie przyjaciół.
Przychodzi mi tu do głowy przyjaciel Renzo, bohater książki „Narzeczeni”, który w wielkim domu niezamieszkanym z powodu zarazy rozpamiętuje wielkie nieszczęścia, które dotknęły jego rodzinę. „Są to wydarzenia okropne, których nigdy nie uwierzyłbym, że będę świadkiem, wydarzenia, które odbierają radość na całe życie; ale rozmowa o nich z przyjaciółmi przynosi mi ulgę.”
To jest coś, czego trzeba doświadczyć, aby uwierzyć. Kiedy ktoś czuje się smutny, ma tendencję do widzenia wszystkiego w szarych barwach. W takich przypadkach bardzo dobrze działa otwarcie duszy przed przyjacielem. Czasami wystarczy krótka rozmowa przez telefon i horyzont rozjaśnia się na nowo.
4. Czwartym lekarstwem na smutek jest kontemplacja prawdy „fulgor veritatis”.
Wspomina o tym także św. Augustyn. Kontemplowanie splendoru rzeczy, przyrody lub dzieła sztuki, słuchanie muzyki, zachwyt nad pięknem krajobrazu, może być skutecznym balsamem na smutek.
Pewien krytyk literacki, kilka dni po śmierci przyjaciela, miał mieć wykład na temat przygody w twórczości Tolkiena. Rozpoczął go słowami: „Opowiadanie o pięknie osobom nim zainteresowanym jest dla mnie prawdziwym pocieszeniem…”.
5. Piątym antidotum proponowanym przez św. Tomasza jest sen i kąpiel.
Jest to coś, czego najmniej spodziewalibyśmy się po średniowiecznym mistrzu choć skuteczność tej rady jest oczywista. Dogłębnie chrześcijańskim jest zrozumienie, że aby uleczyć zło duchowe potrzeba czasami cielesnej ulgi. Odkąd Bóg stał się Człowiekiem i przyjął ludzkie ciało, przezwyciężony został rozdział między światem materialnym i duchowym.
Szeroko rozpowszechniony jest przesąd iż chrześcijańska wizja człowieka przeciwstawia ciało duszy. Ciało zaś postrzegane jest ponoć jako ciężar i przeszkoda dla życia duchowego.
W rzeczywistości chrześcijański humanizm uważa, że osoba (dusza i ciało) staje się całkowicie „uduchowiona”, gdy poszukuje jedności z Bogiem.
Poprzez te pięć sposobów na smutek realizuje się boska i ludzka obietnica Chrystusa: „Będziecie smutni, ale wasz smutek przemieni się w radość.”
Podsumowanie:
Pięć sposobów na smutek (św. Tomasz z Akwinu)
Pięć sposobów św. Tomasza z Akwinu na smutek – z rekolekcji o. Romana Schulza OP
1. Sprawić sobie przyjemność (dowolną, godziwą, np. posłuchać dobrej muzyki, napić się czegoś, co bardzo lubię).
2. Łzy. Wypłakać się. „Każda przykrość, którą człowiek niejako zamyka w sobie, bardziej go boli, gdyż wzmaga uwagę na jej przedmiot. Natomiast gdy wylewa się na zewnątrz, wówczas uwaga niejako rozprasza się ku rzeczom zewnętrznym i dzięki temu wewnętrzny ból zmniejsza się. Dlatego też ludzie pogrążeni w smutku okazują go na zewnątrz przez płacz czy jęki lub też przy pomocy słów, które również łagodzą smutek. (…)”
3. Rozmowa z przyjacielem.
4. Kontemplacja prawdy (Słowo Boże, systemy teolog. doktorów Kościoła, adoracja i in.). „Nie ma nic przyjemniejszego od kontemplowania prawdy”. Prawa wyzwala, pozwala inaczej spojrzeć na rzeczywistość, odrywa nas od przesadnej troski o samych siebie.
5. Gorąca kąpiel i sen. „Smutek z natury swej sprzeciwia się żywotnym czynnościom ciała. Dlatego wszystko to, co przywraca ciału normalny stan w stosunku do tych żywotnych czynności, wypędza smutek, względnie łagodzi go, także przez to, że tego rodzaju lekarstwa przywracają naturze należny jej stan, wywołując przyjemność. Skoro więc wszelka przyjemność łagodzi smutek, stąd wniosek, że także te środki łagodzą go”.
Marzec to miesiąc. Więc sama się zastanawiam, jak mogę mieć pretensje i o co – do miesiąca. Mądrzy ludzie od szczęśliwego, spokojnego życia, twierdzą, że jeśli masz pretensje, to możesz je mieć tylko do siebie. No niby słusznie… W końcu to ty podjęłaś taką czy inną decyzję, więc teraz… cierp ciało jak żeś chciało! Takeś wybrało i ponosisz tego konsekwencje. Nie do końca się z tym zgadzam, bo wtedy musielibyśmy zapomnieć o życiu, życiowym doświadczeniu, o życiowych koniecznościach, o tym, co mamy w głowie i w myśleniu. A to ostatnie to nie tylko nasza zasługa, lecz innych ludzi, z którymi się przez owo życie spotykamy i którzy jednak wpływ na nas mają…
A wracając do marca – do marca mam pretensje, że on już się kończy, że minął, a ja nie wiem nawet kiedy, a jak on mija, to mijać zaczyna pierwszy kwartał kolejnego roku. A ja z moimi wielkimi, wspaniałymi planami gdzieś na początku stycznia!… Styczeń też trochę za szybko minął, nie mówiąc o lutym, który tak przemknął, że go nawet nie zauważyłam… A w tym roku był dłuższy niż zazwyczaj, co napawa zdumieniem i poczuciem zaskoczenia!…
Mój Boże, mój Boże, i olaboga!…
Mijają sobie te miesiące, tygodnie i dni, na nic zaklinanie, czarowanie i tp. Czasem odnoszę wrażenie, ten czas miesięczny, tygodniowy, dzienny, a nawet i ten godzinowy przechodzi sobie tak obok mnie, czasem nawet szturchnie, czasem prychnie pogardliwie albo wzruszy ramieniem… I nic się nie poradzi, on jest ponad… On sobie fugit i już!
Ale marzec to też dobre wieści, przede wszystkim już tchnienie wiosny. To fajnie, że jej się chce, że znowu jej się chce.
Więc o marcu trochę poezji, czemu nie? I to będzie marcowy wiersz Adama Gwary z jego tomu „Kręgi na wodzie”. To właściwie sonet o marcu, poetycki, piękny, finezyjny, pięknie rymowany. Czytajmy marcowy wiersz. Marzec to całkiem fajny miesiąc!
Jakież to perełki znajduję czasem w głębokich czeluściach mojego komputera… Na które wpadam przypadkiem, niekiedy po latach, i którym dziwię się i dziwuję… A to takie piękne, wspaniałe rzeczy! Choćby ta modlitwa!… Nie wiem w tej chwili, skąd ona; pewnie natrafiłam na nią gdzieś kiedyś w internecie, zapisałam, zapewne miałam wrócić…
Więc wracam dzisiaj i w dodatku dzielę się moim znaleziskiem-odkryciem!!! Bo warte podzielenia, prawda? Prawda?
Modlitwa o łaskę pogody ducha (Św. Tomasz More)
Zechciej mi dać, o Panie, zdrowie ciała i umiejętność zachowania go. Zechciej mi dać, o Panie, świętą duszę, która ma stale na oku to, co jest dobre i czyste. Spraw, abym w obliczu pokusy do grzechu nie wpadał w strach, ale umiał znaleźć sposób przywrócenia wszystkim rzeczom należytego porządku. Zechciej, o Panie, dać mi duszę, której obca jest nuda, i która nie zna szemrania, wzdychań i utyskiwań. Nie pozwól, żebym kłopotał się zbyt wiele wokół tego panoszącego się czegoś, co nazywa się moje „ja”. Panie, obdarz mnie zmysłem humoru. Daj mi łaskę rozumienia się na żartach, ażebym zaznał w życiu trochę radości, a i innych mógł nią obdarzyć. Amen.
Św. Tomasz Morus (1478-1535)
Obraz „Portrait of Sir Thomas More” w 1527 roku namalował Hans Holbein the Younger.
A tu mamy inne wersje tej modlitwy, nie mniej ciekawe, lecz nie znam tłumaczy.
Modlitwa o dobry humor
Panie, obdarz mnie dobrym trawieniem, a również czymś, co mógłbym strawić. Daj mi zdrowie ciała i dobry humor, by móc je zachować.
Daj mi, Panie, duszę prostą, która potrafi uznać za skarb wszystko, co jest dobre i która nie zlęknie się widokiem zła, ale raczej znajdzie sposób, by doprowadzić wszystko na swoje miejsce.
Daj mi duszę, która nie zazna nudy, zrzędzenia, westchnień, lamentów i nie pozwól bym zbytnio martwił się zawalidrogą, która nazywa się „ja”.
Daj mi, Panie, poczucie humoru. Udziel mi łaski zrozumienia żartu, by odkryć w życiu trochę radości i by móc użyczyć jej innym. Amen
MODLITWA ŚW. TOMASZA MORUSA O DOBRY HUMOR:
„Panie, daj mi dobre trawienie i także coś do przetrawienia. Daj mi zdrowie ciała i pogodę ducha, bym mógł je zachować. Panie, daj mi prosty umysł, bym umiał gromadzić skarby ze wszystkiego, co dobre, i abym się nie przerażał na widok zła, ale raczej bym potrafił wszystko dobrze zrozumieć. Daj mi takiego ducha, który by nie znał znużenia, szemrania, wzdychania, skargi, i nie pozwól, bym się zbytnio zadręczał tą rzeczą tak zawadzającą, która się nazywa moim „ja”. Panie, daj mi poczucie humoru. Udziel mi łaski rozumienia żartów, abym potrafił odkryć w życiu odrobinę radości i mógł sprawiać radość innym”.
Blog Renaty Blicharz 